poliadenylacja

Poliadenylacja to proces dodawania ogona poli(A) na końcu pre-mRNA w jądrze komórkowym. Zachodzi po zakończeniu transkrypcji i wstępnej obróbce mRNA, najczęściej na końcu 3' UTR. Miejsce cięcia i dodania ogona wyznaczają sygnał poliadenylacyjny AAUAAA oraz elementy bogate w GU lub U w regionie downstream. Po cięciu następuje dodanie długiego ogona adenylowego.

Proces wymaga złożonego kompleksu enzymatycznego, w skład którego wchodzą czynniki CPSF, CstF i inne białka rozpoznające sygnały. Po przecięciu pre-mRNA PAP dodaje adenynowe nukleotydy, tworząc ogon poli(A). Długość ogona zwykle wynosi kilkadziesiąt do kilkuset reszt. PABP wiąże ogon i współdziała z czynnikami translacyjnymi, wpływając na stabilność mRNA oraz efektywność translacji.

Funkcje poliadenylacji obejmują zwiększenie stabilności mRNA poprzez ochronę przed degradacją, ułatwienie eksportu do cytoplazmy i zwiększenie efektywności translacji. W rozwoju i dojrzewaniu komórkowym zachodzi także cyto-poliadenylacja zależna od elementów regulacyjnych (CPE) i białka CPEB, umożliwiająca czasowe uruchamianie translacji po sygnałach komórkowych. Histony mRNA zwykle nie ulegają poliadenylacji; kończą się stem-loop i podlegają odrębnemu przetwarzaniu.

Poliadenylacja występuje przede wszystkim w RNA eukariotycznym. W bakteryjnych systemach ogon poli(A) często wiąże się z degradacją RNA, a nie stabilnością. Niektóre RNA niekodujące i wirusy wykorzystują mechanizmy poliadenylacyjne w różnych kontekstach.