platyny

Platyna, chemicznie Pt, jest metalem szlachetnym z grupy platynowców. Charakteryzuje się srebrzystobiałym połyskiem, dużą gęstością i wysoką odpornością na korozję. W naturze występuje rzadko, często w połączeniu z innymi metalami z grupy platynowców lub jako czysty metal w złożach. Atomowy numer platyny to 78. Ze względu na stabilność chemiczną i wysoką temperaturę topnienia, platyna odgrywa istotną rolę w przemyśle, jubilerstwie i medycynie.

Właściwości: temperatura topnienia wynosi 1768°C, gęstość około 21,4 g/cm³, a twardość w skali Mohsa około 4–4,5. Metal ten jest bardzo odporny na korozję i działanie wielu kwasów w normalnych warunkach. Platyna tworzy stopy z innymi metalami, co zwiększa jej wytrzymałość i nadaje charakterystyczny kolor oraz właściwości mechaniczne.

Występowanie i produkcja: najważniejsze złoża platyny znajdują się w Południowej Afryce (zwłaszcza w rejonie Bushveld Complex), a także w Rosji, Kanadzie, Zimbabwe i Australii. Platyna występuje często jako produkt uboczny wydobycia niklu i miedzi. Po wydobyciu poddawana jest procesom rafinacji chemicznej i elektrorefinacji w celu uzyskania czystości wysokiego stopnia, zwykle powyżej 99,9%.

Zastosowania: w przemyśle katalizatorów samochodowych i chemicznych, w jubilerstwie (biżuteria platynowa), w medycynie (implanty, protezy), a także w elektronice i inwestycjach (sztabki i monety). Jej wysoka trwałość i biokompatybilność czynią platynę cennym, choć kosztownym surowcem.

Historia i nazwa: nazwa platyna wywodzi się z hiszpańskiego platina, oznaczającego „małe srebro”; metal ten został rozpoznany jako odrębny od srebra i złota dopiero w XVIII wieku. Obecnie platyna jest jednym z kluczowych metali szlachetnych i surowców strategicznych na świecie.