pejoratywne

Pejoratywne to termin lingwistyczny opisujący wyrazy, zwroty lub formy językowe, które niosą negatywną ocenę, wywołują dezaprobatę lub deprecjonują referowaną jednostkę. W polszczyźnie przymiotnik pejoratywny odmieniany jest przez rodzaj i liczbę (pejoratywny, pejoratywna, pejoratywne), a odpowiadająca mu kategoria rzeczowa to pejoratywność. Wyrazy uznane za pejoratywne noszą zwykle konotacje negatywne, mogą być używane w celu deprecjonowania osoby, grup społecznych lub cech, a także w stylu ironiczno-sarkastycznym.

W praktyce termin obejmuje zarówno obiektywne oceny semantyczne, jak i subiektywny przekaz mówcy. Zjawiska pejoratywności wynikają z semantyki wyrazu, kontekstu wypowiedzi lub intencji nadawcy. Często powstaje poprzez proces pejoratywizacji, czyli przekształcenie neutralnych lub pozytywnych form w formy nacechowane negatywnie, a także przez użycie zdrobnień, form obraźliwych lub utrwalenie negatywnych stereotypów.

W językoznawstwie rozróżnia się pojęcia pokrewne: pejoratywny jest często łączony z pojęciami obraźliwymi, dyskryminacyjnymi i wulgarnymi, choć zakres ich znaczeń nie pokrywa się w stu procentach. Wskazuje się również na kontekst kulturowy i społeczny, które decydują o tym, czy dany wyraz zostanie uznany za pejoratywny. Zjawisko to jest przedmiotem badań w socjolingwistyce, semiotyce i pragmatyce języka, a jego zrozumienie pomaga wyjaśnić mechanizmy stygmatyzacji i wykluczenia językowego.