osimliklar

Osimliklar — fotosintez qiluvchi ko‘p hujayrali organizmlar bo‘lib, yer yuzida keng tarqalgan. Ular quyosh nuri energiyasini o‘zlarida ishlatib, kislorodni chiqaradi va suv hamda karbon dioksid yordamida ozuqaviy moddalarni sintez qiladi. Osimliklar tuproqdan suv va minerallarni oladi; barglar esa energiya ishlab chiqarish va hayotiy jarayonlar uchun muhim rollarga ega bo‘ladi. Ular ekotizimlar uchun asosiy ishlab chiqaruvchilar bo‘lib, insonlar uchun oziq-ovqat manbai, havo sifatini yaxshilovchi omil va turli sanoat xomashyo manbai hisoblanadi.

Anatomiya va hayotiy moslashuvlar: Ko‘pchilik o‘simliklar ildizlar yordamida tuproqdan suv va minerallarini oladi, barglar orqali esa quyosh nuri bilan karbon dioksidni qabul qiladi. Ularning ichki tomir tizimi suv, minerallar va energiyani tashish imkonini beradi. O‘simliklar ko‘plab hollarda jinsiy (urug‘lar orqali) yoki urug‘siz yo‘llar bilan ko‘payadi; hayot aylanishi gametofit va sporofit shakllarining almashuvini o‘z ichiga oladi.

Turli guruhlar: Osimliklar ikki keng guruhga bo‘linadi: urug‘li o‘simliklar va urug‘siz o‘simliklar. Urug‘li o‘simliklar gullar va urug‘lar orqali ko‘payadi; urug‘siz o‘simliklar esa sporangiyalar yoki bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi. Ularda turli iqlim va tuproq sharoitlariga moslashuv mavjud.

Ahmiyati va muhofaza: Osimliklar oziq-ovqat, tolalar, dori-darmonlar, qurilish materiali vahosil bo‘ladi; shuningdek havo sifatini yaxshilaydi, erni eroziyadan himoya qiladi. Ko‘plab turlari yo‘qolish xavfi ostida bo‘lib, tabiiy hududlar, o‘rmonlar va barqaror qishloq xo‘jaligi amaliyotlari muhim darajada himoya qilinmoqda.