optymalizacj

Optymalizacja to proces doskonalenia systemów, procesów lub algorytmów w celu uzyskania najlepszego możliwego rezultatu przy danych ograniczeniach. W polskim języku termin ten występuje najczęściej jako "optymalizacja" lub w formie czasownikowej "optymalizować". Forma "optymalizacj" jest błędnym skróceniem i nie jest uznawana w oficjalnych kontekstach.

Termin pochodzi od wyrazu oznaczającego najlepszy możliwy stan i w polskim języku jest wyprowadzony od przymiotnika "optymalny" oraz sufiksu -izacja. Pojęcie ma korzenie w naukach ścisłych i praktyce inżynierskiej oraz w informatyce.

Zakres zastosowań obejmuje matematykę (problemy optymalizacyjne, programowanie liniowe i nieliniowe, optymalizację całkowitą), informatykę (optymalizację kodu i algorytmów), ekonomię i operacje badawcze (optymalizację procesów i logistyki), inżynierię (projektowanie i wydajność), a także biologię obliczeniową.

Proces optymalizacji zwykle zaczyna się od sformułowania celu i ograniczeń, stworzenia modelu matematycznego lub heurystycznego, wyboru metody (dokładnej lub przybliżonej, np. metody gradientowe, programowanie liniowe, algorytmy genetyczne), wykonania obliczeń oraz analizy wyników. W praktyce istotne jest zbalansowanie trafności modelu z kosztem obliczeń i ryzykiem nadmiernej optymalizacji.

Wyzwaniami są złożoność obliczeniowa, globalne vs lokalne optimum, jakość danych oraz możliwość, że optymalizacja zdominuje inne istotne aspekty systemu. Krytycy zwracają uwagę na ryzyko nadmiernego dopasowania i wrażliwość na zmiany warunków otoczenia.