okupacje

Okupacje to sytuacje, w których państwo lub siły zbrojne obcego państwa zajmują i utrzymują faktyczną kontrolę nad terytorium innego państwa w czasie konfliktu zbrojnego. Okupacja ma charakter tymczasowy i nie przenosi suwerenności na okupanta; formalnie suwerenność pozostaje po stronie państwa okupowanego, a okupant sprawuje funkcje administracyjne w zakresie niezbędnym do utrzymania porządku i bezpieczeństwa.

Podstawę prawa międzynarodowego stanowią Regulamin dotyczący praw i zwyczajów wojny na lądzie z 1907 roku oraz Czterdziesta Konwencja Genewska z 1949 roku, a także zwyczajowe prawo międzynarodowe. Okupant ma obowiązki wobec ludności cywilnej, w tym zapewnienie porządku i bezpieczeństwa, dostaw żywności i opieki medycznej oraz utrzymanie podstawowych usług publicznych. Zabronione jest naruszanie praw człowieka i ochrony dóbr kultury; decyzje administracyjne powinny respektować prawa państwa okupowanego i normy międzynarodowe.

Okupacja obejmuje zazwyczaj zarządzanie administracyjne i utrzymanie infrastruktury; suwerenne prawo państwa okupowanego do samostanowienia pozostaje ograniczone w czasie okupacji.

Najbardziej znane w nowożytnej historii są niemiecka okupacja Polski i innych państw europejskich w latach 1939–1945, a także okresy okupacyjne po II wojnie światowej, kiedy siły alianckie administrowały Niemcami, Austrią i Japonią.

Współczesne prawo odróżnia okupację od aneksji; okupacja jest tymczasowa i regulowana prawem międzynarodowym, natomiast trwałość i zakres okupacji zależy od przebiegu konfliktu i porozumień międzynarodowych.