odksztacanie

Odkształcanie, w kontekście nauk o materiałach i inżynierii, oznacza zmianę kształtu lub wymiarów ciała pod wpływem zewnętrznych sił, naprężeń lub efektów termicznych. Może obejmować zarówno odkształcenie sprężyste (odwracalne po usunięciu obciążenia), jak i plastyczne (permanentne po przekroczeniu granicy plastyczności).

Odkształcenie sprężyste jest opisane najczęściej w ramach prawa Hooke’a: przy małych odkształceniach stosunek naprężenia do odkształcenia pozostaje stały. Po przekroczeniu granicy plastyczności materiał nie wraca do dawnego kształtu. W praktyce odkształcenia sprężyste i plastyczne mogą występować jednocześnie, w zależności od wartości obciążenia i właściwości materiału.

Rodzaje odkształceń obejmują rozciąganie, ściskanie i zginanie; odkształcenie plastyczne prowadzi do trwałej zmiany kształtu, podczas gdy odkształcenie sprężyste jest odwracalne po zdjęciu obciążenia. Odkształcenie termiczne wynika z różnic w rozszerzalności cieplnej materiału i może towarzyszyć odkształceniom mechanicznym.

W przemyśle odkształcanie wywoływane jest procesami kształtowania plastycznego, takimi jak kowalstwo, walcowanie, wytłaczanie i gięcie. W analizie projektowej mierzy się odkształcenie względne oraz, gdy obciążenie nie zostaje całkowicie zniesione, stan naprężeń materiału.

W praktyce odkształcenie ma duże znaczenie dla wytrzymałości, trwałości i precyzji elementów. Pozostające naprężenia mogą prowadzić do zmęczenia, pęknięć lub deformacji wymiarowej. Do pomiarów i analizy stosuje się ekstensometry, metody obrazowe (DIC) oraz narzędzia numeryczne.