monoterpenów

Monoterpeny to grupa terpenów zbudowana z dwóch jednostek izoprenowych, co daje wzór ogólny C10H16. Mogą występować jako węglowodory (np. limonen, alfa- i beta-pinen, myrcen, sabinen) albo jako terpeny utlenione (np. linalol, mentol, cineol, terpineol). W olejkach eterycznych roślin stanowią istotny składnik zapachowy i smakowy, nadając charakterystyczne aromaty wielu gatunków.

Biogeneza i różnorodność szkieletów: monoterpeny powstają z difosforanu geranylu (GPP) dzięki enzymom monoterpenowym, które prowadzą do różnych szkieletów – acyklicznych, monocyklicznych i bicyklicznych. W organizmach roślinnych powstają w plastydach i cytoplazmie, w zależności od aktywności szlaków MEP i mewalonianowego. Obecność różnorodnych szkieletów i grup funkcyjnych daje bogatą chemię i zapach roślin.

Występowanie i zastosowania: monoterpeny występują w Olejkach Eterycznych wielu roślin, m.in. limonen w skórkach cytrusowych, pineny w igłach drzew, linalol i terpineol w ziołach i kwiatach. W przemyśle perfumeryjnym i spożywczym służą jako składniki zapachowe i smakowe; niektóre związki mają właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne. Znajdują także zastosowanie jako rozpuszczalniki i surowce chemiczne do syntez.

Bezpieczeństwo i środowisko: monoterpeny są lotne i mogą wywoływać podrażnienia skóry lub błon śluzowych u wrażliwych osób. Utleniając się w powietrzu, tworzą produkty reaktywne i mogą wpływać na powstawanie ozonu troposferycznego oraz organicznych aerozoli, co wiąże się z efektami środowiskowymi i klimatycznymi.