kataloglama

Kataloglama, kütüphane, arşiv veya müze gibi bilgi merkezlerindeki materyallerin bibliografik kaydını sistematik biçimde oluşturma sürecidir. Amaç, kullanıcıların eserlere hızlı ve güvenilir biçimde erişmesini sağlamak, kaynaklar hakkında yeterli bilgi sunmak ve koleksiyon yönetimini kolaylaştırmaktır. Kataloglama, fiziksel nitelikler, yayınevi bilgileri, yayın tarihi ve konular gibi öğelerin standart bir biçimde kaydedilmesini içerir; ayrıca yazarlar, konular ve eserler arasındaki ilişkileri belirten erişim noktaları sağlar.

Süreç, materyalin tanımlanmasıyla başlar ve bibliografik kaydın oluşturulmasıyla devam eder. Bu süreçte sınıflandırma, konuların etiketlenmesi, başlık ve konu girişlerinin oluşturulması, yetki kayıtlarının (authority records) düzenlenmesi ve kayıtların uygun metadata standardına göre yapılandırılması yer alır. Sınıflandırma, eserin konumunu ve anahtar alanlarını belirlemeye yardımcı olurken, erişim noktaları kullanıcıların arama yapmasını kolaylaştırır.

Standartlar ve metadata alanları, kataloglamanın temelini oluşturur. MARC (özellikle MARC 21) gibi makineler tarafından okunabilir formatlar, kayıtların bilgisayar sistemleriyle paylaşılmasını sağlar. RDA (Resource Description and Access) veya FRBR/FRAD gibi kavramsal modeller, açıklamayı ve ilişkileri daha tutarlı biçimde ele alır. Dublin Core gibi daha basit metadata setleri, dijital ve arşivcilik alanında yaygın olarak kullanılır. Kataloglama, başlıca bibliyografik kataloglama, konu kataloglama ve otorite kontrolü gibi alt alanları içerir.

Dijitalleşme ile birlikte elektronik kaynaklar, açık erişim ve entegrasyon gereksinimleri artmıştır. Kataloglar artık arama motorlarına uyumlu, çokdilli ve bağlantılı verilerle zenginleşmektedir. Amacı, bilgiye erişimi kolaylaştırmak ve koleksiyonlar arasında kaynak paylaşımını desteklemektir.