yetki

Yetki, Türkçe'de bir kişi veya kurumun karar verme, işlem yapma veya belirli görevleri yerine getirme gücü anlamına gelen bir terimdir. Yetki, kamu yönetimi, hukuk ve idari süreçlerde merkezi otorite ile yerel ya da alt birimler arasındaki sorumluluk ve karar alanını tanımlar. Yetkiler yazılı mevzuatla belirlenir; genelde kanunlar, tüzükler, yönetmelikler ve kararlarla sınırlanır ve gerektiğinde yetkinin devri veya sınırlandırılması yoluyla bölümlenebilir. Bu bağlamda yetki, hangi konularda karar alınabileceğini, hangi işlemlerin kim tarafından yapılacağını ve hangi kurumun hangi alanlarda sorumluluk taşıdığını gösterir.

Yetki devri, bir makamın belirli karar veya işlem alanını başka bir organa veya kişiye devretmesi sürecidir. Devir sınırları, süreler ve uygulanabilirlik şartları mevzuata göre belirlenir. Yetki aşımı ise bir kişinin veya kurumun kendi yetkisini aşarak hukuken yetkili olmadığı işlemi yapması durumudur; bu tür hareketler yasal incelemeye tabidir ve kararın iptaliyle sonuçlanabilir. Yetki alanı ise birimin hangi konularda karar verebileceğini gösterir ve üst merciden alt birime doğru hiyerarşik yapıyı ifade eder.

Kamu yönetiminde yetkiler, genellikle görev tanımları, mevzuat ve karar mekanizmalarıyla belirlenir. Örneğin merkezi hükümetin bazı alanlarda kararları almakla yetkili olması; yerel yönetimlerin kendi planlarına ilişkin kararlar vermesi gibi durumlar buna örnektir. Yetkili merci terimi, belirli konuda karar almaya yetkili olan makam veya kurumu ifade eder.

Uluslararası bağlamda yetki, devletin uluslararası ilişkilerde karar alma kapasitesini ve hangi konularda uluslararası kuruluşlar karşısında söz söyleyebileceğini ifade eder. Ulusal ve uluslararası yetki türleri, mevzuat ve organın türüne göre değişebilir.

İlgili kavramlar arasında yetki devri, yetki alanı, yetkili merci ve yetki aşımı yer alır. Yetki, idari süreçlerin meşruiyetini ve hesap verebilirliği güçlendirir.