yetkiler

Yetkiler, Türkçe'de yetki ve gücü ifade eden çoğul bir terimdir. Bir kişiye, kuruma ya da organa verilen karar alma, eylem yapma ve yetki kullanma kapasitesini kapsayan hak ve sorumluluklar bütünü olarak tanımlanır. Hukuk ve idare alanlarında yetkiler, yasalar, düzenlemeler ve resmi talimatlar tarafından belirlenir ve çoğu durumda sınırlarla çizilir; bu sınırlar yetkinin kötüye kullanılmasını önlemeye yöneliktir.

Yetkilerin devri, üst organın belirli sorumlulukları alt seviyelere devretmesini ifade eder. Yetki sınırları, bir makamın hareket alanını ve kararlara bağlı olarak hangi kararları alabileceğini gösterir. Yasal bağlamda farklı organlar (yasama, yürütme, yargı) kendi yetkilerini kullanır ve bu yetkilerin kapsamı anayasal çerçeveyle belirlenir. Yetkilerin kötüye kullanılması ise yetkinin ötesine geçme veya yasa dışı biçimde uygulanması anlamına gelir.

Bilişim ve örgüt yönetimi bağlamında yetkiler, erişim hakları veya izinler olarak da karşılık bulur. Bir kullanıcıya tanınan yetkiler hangi verileri okuyabileceğini, değiştirebileceğini veya çalıştırabileceğini belirler. Yetkiler genellikle rol tabanlı erişim kontrolü (RBAC) ya da nitelik tabanlı erişim kontrolü (ABAC) modelleriyle yönetilir; bu sayede yetkiler rol veya özelliklere göre dinamik olarak atanabilir.

Sonuç olarak yetkiler, kimlerin neyi nerede ve hangi koşullarda yapabileceğini ifade eden, hukuki, idari ve teknik alanlarda kullanılan bir kavramsal çerçevedir.