karcinomów

Karcinomy to grupa nowotworów złośliwych wywodzących się z nabłonka, czyli tkanki pokrywającej powierzchnie ciała oraz wyścielającej jego jamy i przewody. Powstają najczęściej w wyniku zmian w komórkach nabłonka przylegających do narządów. Karcinomy stanowią największą kategorię nowotworów u ludzi i mogą naciekać okoliczne tkanki oraz dawać przerzuty drogą naczyń chłonnych i krwi.

Najważniejsze podtypy histologiczne to karcinom płaskonabłonkowy (rak płaskonabłonkowy) i karcinom gruczołowy (adenocarcinoma). Istnieją także inne formy, w tym raki neuroendokrynne i raki niedojrzałe, zależnie od miejsca i różnicowania komórek. Rozróżnienie typów histologicznych jest kluczowe dla prognózy i doboru terapii.

Czynniki ryzyka zależą od lokalizacji. Do najważniejszych należą palenie tytoniu, narażenie na promieniowanie UV, infekcje wirusowe (HPV, HBV/HCV), infekcje bakteryjne (H. pylori), nadmierna konsumpcja alkoholu, otyłość, a także narażenia zawodowe (np. azbest). Wiek, płeć i czynniki genetyczne także mają znaczenie.

Diagnostyka opiera się na badaniach przesiewowych i obrazowych, potwierdzana histopatologią z biopsji. Immunohistochemia i testy molekularne pomagają w klasyfikacji i terapii ukierunkowanej. Stopień zaawansowania często opisuje się według systemu TNM, uwzględniającego wielkość guza, zajęcie węzłów i obecność przerzutów.

Leczenie karcinomów wymaga zwykle podejścia wielodyscyplinarnego. Stosuje się operację, radioterapię, chemioterapię, terapie ukierunkowane i immunoterapię, w zależności od lokalizacji i stadium choroby. Wczesne wykrycie poprawia rokowanie. Profilaktyka obejmuje ograniczenie czynników ryzyka, monitorowanie wysokiego ryzyka i programy badań przesiewowych.