karcinomu

Karcinom to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonkowych. Nabłonek występuje na powierzchniach ciała oraz wewnątrz narządów, dlatego karcinomy mogą rozwijać się w wielu lokalizacjach, takich jak skóra, błony śluzowe, płuca, piersi, jelita, prostata, wątroba czy nerki. Karcinomy stanowią największą grupę nowotworów u ludzi. W zależności od typu nabłonka wyróżnia się m.in. rak płaskonabłonkowy (powstaje z komórek płaskich), gruczolakorak (z komórek gruczołowych) oraz raki neuroendokrynne.

Patogeneza karcinomów polega na akumulacji mutacji w genach regulujących wzrost komórek, co prowadzi do niekontrolowanego podziału i inwazji do otaczających tkanek. Czynniki ryzyka obejmują palenie tytoniu, infekcje wirusowe (np. HPV, HBV/HCV), ekspozycję UV, przewlekłe stany zapalne, promieniowanie oraz ekspozycję chemiczną. Profilaktyka obejmuje ograniczanie narażeń, szczepienia (np. HPV, HBV) oraz programy przesiewowe w odpowiednich populacjach.

Diagnostyka opiera się na biopsji i badaniach histopatologicznych, często wspomaganych immunohistochemią oraz analizą molekularną. Klasyfikacja kliniczna wykorzystuje system TNM (T – wielkość guza, N – zajęcie węzłów, M – przerzuty) do ustalenia stadium choroby, co ma istotne znaczenie dla wyboru leczenia.

Leczenie zależy od lokalizacji i stadium choroby; obejmuje zabieg chirurgiczny, radioterapię, chemioterapię oraz terapie ukierunkowane i immunoterapię. Rokowanie jest zróżnicowane i zależy od typu histologicznego oraz stadium w momencie rozpoznania.

Światowa częstość występowania karcinomów czyni je jedną z najważniejszych grup nowotworów do badań i profilaktyki.