izoprenoidów

Izoprenoidów, znanych także jako terpenoidy, jest jedną z największych i najbardziej różnorodnych klas naturalnych związków organicznych. Ich podstawową jednostką jest izopren (C5H8); większość izoprenoidów powstaje przez łączenie cząsteczek IPP i DMAPP, tworząc coraz dłuższe łańcuchy. Z nich wykształcają się monoterpeny (C10), seskwiterpeny (C15), diterpeny (C20), triterpeny (C30) i tetraterpeny (C40), a także liczne pochodne.

W biosyntezie izoprenoidów kluczowe są dwie ścieżki: droga MVK (mewalonianowa) i droga MEP/DOXP (deoxyxylulose phosphate). W organizmach eukariotycznych dominują droga MVK w cytoplazmie, natomiast droga MEP występuje głównie w plastydach roślin i w wielu bakteriách. Z końcowych cząsteczek tych szlaków powstają prenylowane związki, takie jak GPP (C10), FPP (C15) i GGPP (C20), które stanowią podstawę dla rozmaitych klas izoprenoidów.

Do izoprenoidów należą m.in. terpeny zapachowe i smakowe (mentol, limonen, cyneol), karotenoidy (beta-karoten, likopen), tokoferole (witamina E), skwalen, koenzym Q oraz liczne hormony i prekursory hormonów roślinnych, takie jak gibbereliny. Dzięki swojej różnorodności izoprenoidy pełnią kluczowe role w fizjologii roślin, zwierząt i mikroorganizmów i mają szerokie zastosowania w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym.