ionkanaalfouten

Ionkanaalfouten, in het vakgebied kanaalopathieën genoemd, verwijzen naar stoornissen die worden veroorzaakt door defecten in ionkanalen. Ionkanalen zijn eiwitkanalen in celmembranen die de doorgang van Na+, K+, Ca2+ en Cl− regelen en zo elektrische signalen mogelijk maken in zenuwen, spieren en het hart. Door mutaties, misvorming, verkeerde trafficking of gewijzigde regulatie kunnen kanaalopening, permeabiliteit of ionselectiviteit veranderen, wat leidt tot gewijzigde celactiviteit.

Oorzaken zijn vaak genetisch, bijvoorbeeld mutaties in genen die coderen voor kanaalsubunits, maar verstoorde regulatie of verworven factoren zoals auto-immuunprocessen of toxines kunnen ook kanaalstoornissen veroorzaken. Klinische verschijnselen hangen af van het kanaal en het betrokken weefsel: hartgerelateerde kanaalopathieën zoals verlengd QT-syndroom door mutaties in KCNQ1, KCNH2 of SCN5A; zenuwstelselstoornissen zoals bepaalde epilepsieën (bijv. SCN1A); episodische ataxie (KCNA1); en cystic fibrosis door mutaties in CFTR, een chloridekanaal.

Diagnose combineert klinische evaluatie met genetische testen en functionele studies zoals patch-clampmetingen in cellen om kanaalfunctie te beoordelen. Behandeling richt zich op het normaliseren van kanaalactiviteit of het verlichten van symptomen. Voor CFTR-mutaties bestaan modulatortherapieën die de kanaalwerking verbeteren. Voor andere kanaalopathieën worden vaak anti-epileptica, antiaritmische middelen of ondersteunende maatregelen toegepast; onderzoek naar gerichte kanaalmodulatie en genetische of celtherapieën is gaande.