instandhouding

Instandhouding is een Nederlands begrip dat verwijst naar het in stand houden van een object, gebouw, stuk infrastructureel erfgoed of systeem in zijn huidige toestand en functie. Het omvat preventief onderhoud, tijdig repareren en monitoring om verdere achteruitgang te voorkomen en de waarde, bruikbaarheid en veiligheid te behouden. De term is vooral gebruikelijk in de context van cultureel erfgoed, monumenten en bouwkunst, maar ook in infrastructuurbeheer en bedrijfsvoering.

Etymologisch komt instandhouding van in + standhouding, letterlijk het handhaven van iets in zijn staande toestand. In de erfgoedpraktijk wordt onderscheid gemaakt tussen instandhouding en restauratie: instandhouding is gericht op het voorkomen van schade en het behoud van originele materialen en structuur, met minimale interventie; restauratie daarentegen kan ingrijpend zijn en erop gericht zijn om een vroegere staat of vorm te herstellen.

In het kader van monumentenzorg en beschermd erfgoed is instandhouding vaak een wettelijke of bestuurlijke plicht voor eigenaren, beheerders of overheden. Overheidsinstellingen en erfgoedorganisaties adviseren en begeleiden instandhoudingsprogramma’s, zoals periodieke inspecties, waterdichting, gevelonderhoud, houtbehandeling en veiligheidsmaatregelen.

Naast cultureel erfgoed wordt instandhouding ook toegepast in de bouw, industrie en infrastructuur als algemene doelstelling om operationele continuïteit en veiligheid te waarborgen. Een actieve instandhouding vereist planning, monitoring en documentatie van onderhoudshistorie en staat centraal in duurzaam beheer van materiële cultuur en techniek.