frymëmarrje

Frymëmarrje është procesi fiziologjik nëpërmjet të cilit ajri futet në mushkëri dhe pastaj del nga to. Ky veprim lejon shkëmbimin e oksigjenit me dioksidin e karbonit midis ajrit të ambientit dhe gjakut, duke mbështetur frymëmarrjen qelizore dhe funksionimin e trupit.

Rruga e ajrit përfshin hyrjen nëpërmjet hundës ose gojës, kalimin në faringë dhe laringë, dhe vazhdimin në trahe dhe bronke, deri në bronkule dhe alveola. Në alveola, oksigjeni transferohet nga ajri në gjak përmes kujdesit të kapilarëve, ndërsa dioksidi i karbonit transferohet nga gjaku në ajër për t’u nxjerrë jashtë.

Rregullimi i frymëmarrjes bëhet kryesisht nga qendrat frymëmarrëse në tru, të mbikëqyrura nga medulla oblongata dhe ponsa. Receptorët kimikë në karotide dhe në aortë monitorojnë nivelet e oksigjenit dhe dioksidit të karbonit dhe informojnë sistemin nervor autonom përmes të cilit kontrollohet ritmi dhe thellësia e frymëmarrjes. Frymëmarrja mund të kontrollohet vullnetarisht nga korteksi, por mbetet kryesisht automatike për t’iu përgjigjur nevojave të trupit.

Ritmi dhe thellësia e frymëmarrjes ndryshojnë me aktivitetin dhe kushtet e trupit. Në pushim, një ritëm mesatar për të rritur është rreth 12-20 frymarrje në minutë. Frymëmarrja ngadalësohet ose rritet gjatë ndryshimeve të aktivitetit fizik, stresit ose sëmundjeve të mushkërive dhe zemrës.

Frymëmarrja ka rëndësi klinike për shkak të ndjeshmërisë së saj ndaj gjendjeve të mushkërive, zemrës dhe trupit të përgjithshëm. Problemet si sëmundjet pulmonare kronike, astma, infeksionet respiratore ose mënyra të frymëmarrjes gjatë gjumit mund të ndikojnë dramatikisht në shkëmbimin e gazrave dhe oksigjenimin e trupit. Faktorët që ndikojnë përfshijnë moshën, nivelet e aktivitetit fizik, lartësinë dhe sëmundjet ekzistuese.