farmakokinetika

Farmakokinetyka to gałąź farmakologii zajmująca się tym, co organizm robi z lekiem po jego podaniu. Jej celem jest opisanie zmian stężenia leku w krążeniu i w tkankach w czasie oraz zrozumienie, jak różne czynniki wpływają na te procesy. Kluczowe procesy to wchłanianie (absorpcja), dystrybucja, metabolizm i wydalanie – łączenie ich w skrócie ADME.

Wchłanianie obejmuje drogę podania i tempo, a także biodostępność leku, czyli frakcję dawki, która trafia do systemicznego krwiobiegu. Dystrybucja opisuje rozmieszczenie leku w organizmie; czynniki takie jak objętość dystrybucji i wiązanie z białkami wpływają na to, jak szybko lek dotrze do tkanek. Metabolizm zwykle zachodzi w wątrobie i innych tkankach, często przez enzymy cytochromu P450; powstają metabolity czynne lub nieczynne. Wydalanie obejmuje usuwanie leku i jego metabolitów przez nerki, wątrobę (żółć) lub inne drogi.

Podstawowe parametry farmakokinetyczne to Cmax, Tmax, AUC (pole pod krzywą), klirens oraz objętość dystrybucji i okres półtrwania. Modele PK obejmują proste modele jednoprzestrzenne i bardziej złożone modele wieloprzestrzenne czy PBPK. Farmakokinetyka ma zastosowanie w doborze dawki, schematów podawania, monitorowaniu terapii i ocenie interakcji leków. Czynniki wpływające na PK to wiek, funkcja nerek i wątroby, stan chorobowy, genetyka, interakcje leków, pokarm oraz pH środowiska.