dylematów

Dylematy (w liczbie mnogiej od dylemat, genitive plural: dylematów) to złożone sytuacje wymagające podjęcia decyzji między dwoma lub większą liczbą opcji, z których każda wiąże się z istotnymi wadami lub ryzykiem. W odróżnieniu od prostych problemów, dylematy niosą konflikt wartości, w którym nie ma jednoznacznie słusznego wyboru. Pochodzenie terminu sięga greckiego δίλημμα (díllemma), oznaczającego „podwójną propozycję” lub „podwójne założenie”.

Rodzaje dylematów obejmują m.in. dylematy moralne/etyczne, dylematy decyzyjne w biznesie i administracji, a także dylematy logiczne i epistemiczne. Dylemat moralny pojawia się, gdy ocena dobra i zła zależy zarówno od skutków, jak i od obowiązków czy praw, a żaden wybór nie jest całkowicie nieobciążony konsekwencjami. Dylematy decyzyjne koncentrują się na ograniczeniach budżetowych, prawnych lub organizacyjnych, które utrudniają podjęcie optymalnej decyzji. Dylematy logiczne i epistemiczne dotykają sprzeczności lub braku wystarczających informacji.

Przykłady: najbardziej znany moralny dylemat to dylemat wagonikowy (trolley problem), używany w debatach o utilitaryzmie i deontologii. Inne sytuacje to wybór między ochroną prywatności a bezpieczeństwem publicznym czy między lojalnością a uczciwością w miejscu pracy.

W praktyce rozwiązywanie dylematów obejmuje rozważanie różnych perspektyw etycznych, ocenę skutków oraz wartości prawnych, a także technik takich jak analiza kosztów i korzyści, negocjacje i zarządzanie konfliktami.