blóðprufur

Blóðprufur, eða blóðpróf, eru rannsóknir gerðar á blóði til að meta heilsu, greina sjúkdóma og fylgjast með meðferð. Blóðsýni er venjulega tekið úr æð í handlegg með nál og sent til rannsóknarstofu þar sem sýnin eru mæld með ýmsum aðferðum. Niðurstöðurnar veita læknum upplýsingar um starfsemi líffæra, næringarstjórnun og almennt heilsufar.

Algengar tegundir blóðprufa eru: fullt blóðtal (CBC) sem metur stærð og magn rauðra og hvítra blóðkorna og blóðflögur; blóðsykur og HbA1c sem gefa upplýsingar um sykursjúkdóma; blóðfita (heild kolesteról, LDL, HDL og þríglýseríðar); lifrarpróf (t.d. ALT og AST) og bilirubin; nýrnastarfsemi (creatinín og urea); elektólýtar eins og nātríum og kalíum; og skjaldkirtilshormón (TSH og frjálst T4). Auk þess eru próf sem meta bólgu eða aðra sjúkdóma notuð eftir þörfum.

Undirbúningur og framkvæmd: Sum próf krefjast föst 8–12 klukkustunda fyrirhöfn, svo sem fyrir blóðsykur- og lipidapróf; aðrir próf má taka án föstu. Blóðsýni er tekið með steril nál og ferli prófunar er framkvæmt í rannsóknarstofu. Niðurstöður koma oftast innan sama dags eða eftir nokkra daga, eftir prófi.

Túlkun og takmarkanir: Niðurstöður eru túlkaðar í ljósi viðmiðunarmarka sem taka mið af aldri, kyni og heilsufari. Ein blóðprufa fullnægir oft ekki endanlega greiningu; frekari rannsóknir eða endurteknar mælingar geta verið nauðsynlegar.

Áhætta og gæði: Blóðprufur hafa lág áhættu; roði eða mar kann að myndast. Gæði og öryggi kalla á réttan framkvæmd og örugga meðferð persónuupplýsinga.