autogeniczny

Autogeniczny to przymiotnik odnoszący się do autogeniczności, czyli do zjawisk i procesów powstających wewnątrz danego systemu, organizmu lub struktury, bez udziału czynników zewnętrznych. Słowo wywodzi się z greckich autos («samo») i genos («pochodzenie») i jest używane w różnych dziedzinach nauki, często zbliżonym znaczeniowo.

W biologii i ekologii autogeniczny opisuje procesy, które kształtują środowisko samodzielnie na skutek aktywności organizmów. Przykładem jest autogeniczna sukcesja, w której roślinność i inne mieszkańce wpływają na warunki siedliska, tworząc nowe możliwości rozwoju dla kolejnych gatunków. Do takich procesów należą modyfikacje gleby, cieniowanie i zmiana mikroklimatu wynikające z obecności i działalności organizmów.

W psychologii i medycynie termin ten pojawia się w kontekście treningu autogennego. Trening autogenny to technika relaksacyjna opracowana w XX wieku przez niemieckiego psychiatrę Johanna Heirnicha Schultza, polegająca na wykorzystaniu autosugestii do wywołania celowanych zmian fizjologicznych. W praktyce realizuje się serie ćwiczeń, które mają wywoływać uczucie ciężaru i ciepła w kończynach, regulację tętna, kontrolę oddechu i rozluźnienie okolic brzucha oraz czoła. Celem treningu jest redukcja napięcia, stresu i lęku; w zastosowaniach klinicznych potrzebne jest prowadzenie przez wykwalifikowanego specjalistę i nie zastępuje leczenia medycznego w poważniejszych zaburzeniach.

Pod pojęciem autogeniczny mieści się więc zestaw zjawisk o wewnętrznym, samorodnym pochodzeniu, a także, w podobnym brzmieniu, nazwy technik i praktyk wykorzystujących wewnętrzne źródło relaksu lub samorozwoju.