antonimów

Antonymy, known in Polish as antonimy, to semantyczny związek między wyrazami o przeciwstawnym lub silnie kontrastującym znaczeniu. Para antonimów składa się z dwóch leksykaliów o przeciwnych sensach, które służą do wyrażania negacji, kontrastu lub porównania. W językoznawstwie antonimy odróżnia się od synonimów i wyrazów neutralnych, a ich znajomość wspomaga naukę leksyki, tworzenie słowników i styl pisania.

Antony mamy klasyfikowane najczęściej na trzy grupy: antonimy kompletne (binary, complementary), antonimy gradacyjne oraz antonimy relacyjne (konwersowe). Antonimy kompletne to pary, w których wystąpienie jednego członu wyklucza obecność drugiego, na przykład żywy–martwy, obecny–nieobecny. Antonimy gradacyjne opisują przeciwstawne wartości na skali, takie jak duży–mały, ciepły–zimny, gdzie istnieje zakres pośredni. Antonimy relacyjne opisują role lub perspektywy między dwiema istotami, na przykład nauczyciel–uczeń, kupić–sprzedać, dać–otrzymać.

W języku polskim antonimy często powstają przez prefiks nie-: szczęśliwy–nieszczęśliwy, możliwy–niemożliwy, prawdziwy–nieprawdziwy. Inne pary tworzą się bezpośrednio jako wyrazy o przeciwstawnych znaczeniach: dobry–zły, wysoki–niski, ciepły–zimny. Nie wszystkie pary wyrażeń są klasycznymi antonimami, ponieważ kontekst semantyczny lub zakres znaczenia mogą wpływać na ich relację.

Zastosowania antonimów obejmują leksykografię, nauczanie języka, ćwiczenia stylistyczne oraz tworzenie kontrastów w literaturze i przekazie komunikacyjnym.