afiksowania

Afiksowanie to proces tworzenia lub modyfikowania wyrazów poprzez dodanie afiksów – morfemów naddanych do podstawy wyrazu. W języku polskim wyróżnia się prefiksację (przedrostki na początku rdzenia), sufiksację (przyrostki na końcu), infiksację (wstawianie morfemu wewnątrz rdzenia) i circumfixację (dodanie morfemu zarówno na początku, jak i na końcu). Afiksowanie stanowi podstawowy sposób powstawania nowych wyrazów oraz odmiany słów.

Afiksowanie dzieli się na derivacyjne i fleksyjne. Derivacyjne tworzy nowe wyrazy i często zmienia klasę gramatyczną. Przykłady: prefiksacja nie- w nieprzytomny; sufiksacja -owy w domowy; sufiks -ność w rozsądność, tworzący rzeczownik od przymiotnika. Fleksyjne służy do odmiany wyrazów bez zmiany ich klasy: kot → koty (liczba mnogа), kot → kota (przypadek dopełniacza). W polszczyźnie infiksacja jest rzadko produktywną operacją i występuje głównie w ograniczonych kontekstach lub dialektach; standardowa polszczyzna ją pomija jako proces morfologiczny. Circumfixacja występuje w niektórych językach, lecz nie jest typowa dla polszczyzny; przykładem w innych językach bywa ge-...-t, podczas gdy w polszczyźnie takie mechanizmy są marginalne.

Afiksowanie odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu słownictwa i form gramatycznych, a także w zmianie znaczenia wyrazów i ich funkcji w zdaniu. W analizie morfologicznej afiksy służą do opisu relacji między rdzeniami, klasą wyrazu i kategoriami gramatycznymi.