Retoriek

Retoriek is de studie en praktijk van effectief communiceren met een publiek, met als doel te informeren, te overtuigen of te vermaken. Het onderzoekt hoe taal, stijl en beeldkeuzes invloed hebben op wat mensen weten, geloven en doen. De term stamt uit het Oudgrieks rhētorikḗ, de kunst van het openbare spreken.

In de klassieke oudheid onderscheiden denkers zoals Aristoteles drie basisvormen van overtuiging: ethos, logos en pathos. Ethos verwijst naar de geloofwaardigheid van de spreker, logos naar redelijke argumenten, en pathos naar het beroep op emoties. Een invloedrijk model omvat de vijf canons van de retoriek: inventio (het genereren van ideeën en argumenten), dispositio (de ordening van de argumenten), elocutio (stijl en taalgebruik), memoria (memoriseren) en pronuntiatio (uitvoering).

In de moderne tijd wordt retoriek gezien als een breed veld dat klassieke theorieën combineert met analyse van communicatie in media en politiek. Toepassingsgebieden zijn onder meer onderwijs, rechtspraak, beleidsdebatten, reclame en journalistiek, evenals digitale en sociale media. Belangrijke concepten zijn ethos, logos en pathos, aangevuld met kairos (het juiste moment) en de bredere rhetorische situatie. Kritische retorica onderzoekt hoe retoriek macht beïnvloedt, hoe informatie wordt geproduceerd en geïnterpreteerd, en hoe verschillende media de effectiviteit van argumenten sturen.