Randomizacja

Randomizacja to proces losowego przypisywania uczestników do różnych grup w badaniach naukowych, najczęściej w badaniach klinicznych. Jej celem jest ograniczenie uprzedzeń selekcyjnych i zrównanie cech prognostycznych między grupami, co ułatwia wiarygodne porównanie interwencji.

Najczęściej stosowane metody to losowanie proste, losowanie blokowe, losowanie stratyfikowane oraz metody adaptacyjne, takie jak minimalizacja. W losowaniu prostym każda osoba ma równe szanse trafienia do każdej grupy. Losowanie blokowe zapewnia zrównoważoną liczebność grup w każdym bloku. Losowanie stratyfikowane utrzymuje wyrównanie według wybranych cech (np. wiek, płeć) poprzez prowadzenie oddzielnych sekwencji alokacji dla każdej stratyfikowanej kategorii. Minimalizacja adaptacyjnie dostosowuje alokację na bieżąco, aby utrzymać równowagę między grupami na podstawie określonych cech prognostycznych.

Krytycznym elementem procesu jest ukrycie alokacji (allocation concealment), które zapobiega uprzedniemu przeglądowi wyników przed przydzieleniem uczestnika. W wielu badaniach stosuje się również zaślepienie (blinding) uczestników i personelu, aby ograniczyć wpływ oczekiwań na wyniki.

Randomizacja nie eliminuje wszystkich źródeł błędów. Wymaga starannego zaprojektowania, jasnego protokołu, etycznych zgód i prawidłowego planu analitycznego. Właściwa randomizacja wspiera rzetelność badań poprzez redukcję biasu i poprawę porównywalności grup.