Orzeczenia

Orzeczenie (liczba mnoga orzeczenia) to pojęcie wieloznaczne w języku polskim, występujące w różnych dziedzinach: językoznawstwie, prawie i filozofii.

W językoznawstwie i gramatyce orzeczenie to predykat zdania – część zdania wyrażająca czynność, stan lub cechę podmiotu. Zwykle ma postać czasownika lub złożonego z czasowników; może być prostym (Kot siedzi) lub złożonym (Kot siedzi na krześle i mruczy). Obejmuje ono czas, osobę i liczbę.

W prawie orzeczenie oznacza wyrok, decyzję lub postanowienie sądu, organu państwowego albo organu samorządowego. Bywa używane wymiennie z wyrokiem w niektórych kontekstach, ale zwykle obejmuje także decyzje procesowe, a nie tylko rozstrzygnięcia merytoryczne. Przykłady obejmują orzeczenia sądu, które kończą postępowanie, oraz postanowienia sądu, które rozstrzygają kwestie proceduralne.

W filozofii i logice orzeczenie bywa synonimem twierdzenia lub stwierdzenia – zdanie o czymś, które można uznać za prawdziwe lub fałszywe. W tekstach dawnych lub specjalistycznych używa się terminu orzeczenie w sensie „judgment” w języku angielskim; współczesna terminologia często preferuje stwierdzenie lub twierdzenie.

W użyciu ogólnym orzeczenia to liczna grupa elementów, których znaczenie zależy od kontekstu: naukowego, prawnego lub potocznego. W praktyce kontekst decyduje o właściwym rozumieniu i funkcji terminu.