Nowotwory

Nowotwory, inaczej neoplazmy, to nieprawidłowa, niekontrolowana proliferacja komórek wynikająca z zaburzeń regulujących wzrost i przeżycie. Mogą być łagodne (benign) lub złośliwe (złośliwe). Łagodne rosną zwykle powoli i nie naciekają okolicznych tkanek ani nie dają przerzutów. Nowotwory złośliwe cechuje inwazja do sąsiednich struktur oraz możliwość przerzutów do innych narządów, co utrudnia leczenie i pogarsza rokowanie.

Klasyfikacja nowotworów obejmuje zdolność do wzrostu i inwazji, jak również ich lokalizację i typ komórek. Benignne są zwykle ograniczone kapsułą i rzadko prowadzą do zagrażających życiu powikłań. Złośliwe charakteryzuje naciekalność tkanek i rozsiew w organizmie. Istnieją także podgrupy według miejsca powstania (np. nowotwory narządów oddechowych, pokarmowych, skóry) oraz histologicznego typu komórek.

Przyczyny i czynniki ryzyka obejmują mutacje genetyczne nabyte lub dziedziczne, czynniki środowiskowe (palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, promieniowanie, narażenie na chemikalia), infekcje (np. HPV, HBV/HCV, H. pylori), jak również styl życia, otyłość i brak aktywności fizycznej. Wpływ wiek i czynniki środowiskowe różnicują ryzyko rozwoju różnych typów nowotworów.

Diagnostyka łączy wywiad i badania obrazowe (ul Karen, CT, MRI) z badaniami laboratoryjnymi i biopsyjami potwierdzającymi rozpoznanie histopatologiczne. Leczenie zależy od typu nowotworu, stadium i ogólnego stanu pacjenta i obejmuje zwykle chirurgię, radioterapię, chemioterapię, terapie ukierunkowane oraz immunoterapię. Wczesne wykrycie poprawia rokowanie; w zaawansowanych przypadkach istotna jest opieka paliatywna.