Karsinomlar

Karsinomlar, epitelyal dokulardan köken alan maligne (kötü huylu) tümörlerdir. Epitel hücrelerinin genetik değişiklikler sonucunda kontrolsüz çoğalması ve komşu dokulara invaze olup kan veya lenf yoluyla yayılabilmesiyle gelişirler. Karsinomlar, vücudun pek çok organında görülebilir ve kanser vakalarının önemli bir kısmını oluşturur.

En yaygın histolojik alt tipler arasında skuamöz hücre karsinomu ve adenokarsinoma bulunur. Skuamöz hücre karsinomu, skuamöz epitelden köken alır ve deri, ağız, boğaz, akciğer gibi alanlarda sık görülür. Adenokarsinoma ise sütunlu veya bezsi epitel dokusundan gelişir ve bağışıklık sistemiyle ilişkilendirilen birçok organda, örneğin kolon, pankreas, mide ve meme gibi yerlerde görülür. Ayrıca üriner sistemde urothelial (transizyonel) karsinomlar gibi diğer karsinom tipleri de vardır.

Karsinomların gelişiminde çok sayıda genetik değişiklik rol oynar; onkogenlerin aktivasyonu, tümör baskılayıcı genlerde kayıplar ve DNA onarımı bozulması tümörün ilerlemesini destekler. İnhibisyon mekanizmaları zayıfladığında tümör hücreleri dokuya invade eder, damarlar veya lenfatik sistem yoluyla metastaz yapabilir.

Tanı, klinik bulgular, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi ile konulur. Patolojik inceleme ve immünohistokimya ile tip, derecelendirme (grad) ve evreleme (TNM) belirlenir. Tedavi, tümörün organa özgü konumuna, evresine ve hastanın genel durumuna göre belirlenir ve cerrahi rezeksiyon, radyoterapi ve/veya sistemik tedaviler (kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler, immünoterapi) şeklinde uygulanabilir. Prognoz, karsinom türüne, evresine ve yayılım durumuna bağlı olarak değişir; erken tespitte iyileşme daha olasıdır.

Karsinomlarda önlenmede tütün kullanımıyla mücadele, aşılama (HPV, hepatit B), güneşten korunma ve kronik irritasyonun azaltılması önemli rol oynar. Tarama programları, erken tanı ve daha iyi sonuçlar için belirleyici olabilir.