Interaktsionizm

Interaktsjonizm, czasem nazywany interakcjonizmem, to kierunek socjologiczny, który kładzie nacisk na codzienne interakcje jako podstawowy obszar kształtowania społeczeństwa. Zgodnie z tą perspektywą jednostki aktywnie tworzą rzeczywistość społeczną poprzez komunikację, symbole i nadawane im znaczenia. Kierunek ten koncentruje się na mikropoziomie życia społecznego i na procesach interpretacji, które prowadzą do powstawania trwałych norm i struktur.

Pochodzi z przełomu XIX i XX wieku w amerykańskiej socjologii. Kluczowe postacie to Charles Cooley, autor koncepcji „looking-glass self” (jego odbicie jaźni w oczach innych), oraz George Herbert Mead, który rozwijał pojęcie jaźni powstającej w wyniku interakcji społecznych. Herbert Blumer, w połowie XX wieku, ukuł termin symbolic interactionism i sformułował trzy podstawowe założenia: znaczenia są tworzone w interakcjach, język umożliwia interpretacje, myślenie modyfikuje znaczenia. W niektórych ujęciach pojawia się także powiązanie z pracami Ervinga Goffmana i jego analityką dramaturgiczną.

Najważniejsze pojęcia obejmują negocjowanie znaczeń, definicję sytuacji (Thomas i Thomas), rolowe przyjmowanie perspektyw oraz to, że jaźń kształtuje się poprzez procesy społeczne. Symboliczne interakcje prowadzą do stałych wzorców zachowań i tożsamości. Perspektywę tę łączono z badaniami nad komunikacją, organizacjami i rutynami codziennymi.

Metody badawcze obejmują przede wszystkim analizy mikrospołeczne, obserwację uczestniczącą i wywiady jakościowe. Zastosowania obejmują socjalizację, kształtowanie tożsamości, stigma, deviance oraz dynamikę organizacji i interakcji w miejscach pracy i w przestrzeni publicznej.

Krytyka interaktsjonizmu podnosi, że ogranicza się do mikrostruktur i pomija szersze czynniki ekonomiczne i polityczne. Często wskazuje się także na trudności operacjonalizacji założeń i potrzebę integracji z podejściami makro, aby lepiej uwzględniać nierówności i władze społeczne.