Heparyny

Heparyny to grupa naturalnych polisacharydów siarczanowanych o działaniu przeciwzakrzepowym. Najczęściej pozyskiwane są z tkanek zwierzęcych: błon śluzowych jelita świń (heparyna niefrakcjonowana) lub płuc bydła. Zostały wyodrębnione w 1916 roku i od lat 30. XX wieku wykorzystywane w medycynie jako środki przeciwkrzepliwe.

Mechanizm działania polega na pełniejszym działaniu antytrombiny III (AT III). Hepariny zwiększają aktywność AT III, co prowadzi do inaktywacji trombiny (IIa) oraz czynnika Xa. Heparyna niefrakcjonowana (UFH) hamuje oba enzymy, natomiast heparyny o niskiej masie cząsteczkowej (LMWH, m.in. enoksaparyna, dalteparyna, nadroparyna) mają większe powinowactwo do AT III i skuteczniej hamują czynnik Xa, przy mniejszym wpływie na trombinę. Zasada działania LMWH powoduje większą przewidywalność odpowiedzi i częściej nie wymaga rutynowego monitorowania, choć w pewnych populacjach (ciąża, otyłość, niewydolność nerek) monitoruje się aktywność anty-Xa.

Formy i podawanie: UFH zwykle podaje się dożylnie lub podskórnie, LMWH podaje się wyłącznie podskórnie. Dawkowanie i profil bezpieczeństwa zależą od wskazań, stanu nerek i kontekstu klinicznego. W odróżnieniu od UFH, LMWH często nie wymaga rutynowego monitorowania aPTT, lecz w niektórych sytuacjach wykorzystuje się oznaczenie anty-Xa.

Wskazania obejmują leczenie i zapobieganie zakrzepicy żył i tętnic, zawały serca, zespół wieńcowy, zabiegi operacyjne, hemodializę i inne procedury wymagające antykoagulacji. Monitorowanie obejmuje ryzyko krwawienia; przeciwskazania to aktywne krwawienie, ciężka trombocytopenia (zwłaszcza HIT), ciężkie upośledzenie krzepnięcia. Heparyny mogą powodować powikłania, takie jak heparynowa trombocytopenia (HIT), osteoporoza przy długotrwałym stosowaniu (zwłaszcza UFH) i reaktywności alergicznej. Interakcje z innymi antykoagulantami i lekami przeciwpłytkowymi zwiększają ryzyko krwawień.