Geçilmeye

Geçilmeye

Geçilmeye, Türkçe’de fiilimsî (verbal noun) olarak kullanılan bir formdur. Geçilmek fiilinin fiilimsî kökü olan geçil- üzerinde -meye ekiyle türetilir. Bu form, öznesi olmayan, fiil olarak kullanılan eylemi ifade eder ve çoğunlukla “geçilme” ya da “geçilmek” fiilinin edilgen anlamını taşıyan bir kavram olarak işlev görür. Geçilmeye, cümlede adlaşmış bir yapıya dönüştüğü için bağlaçlı ya da bağımsız olarak kullanılabildiği gibi, diğer fiilimsilerle birleşerek türemiş ifadelerin parçası da olabilir.

Çoğul ve bağlam açısından kullanım şekli: Geçilmeye, tek başına bir özneyle kullanılmaz; daha çok diğer fiillerle birleşen yapılar içinde, “geçilme” eyleminin edilgen, edilgenlik içeren anlamını taşır. Örneğin, geçilmeye çalışılan yol ifadesinde, yolun geçilme eylemi üzerinde çalışılan veya amacı olan bir durum söz konusudur. Bu tür kullanımlar, özellikle yazınsal veya resmi Türkçe’de rastlanır.

İlişkili terimler: geçilmek (to be passed), geçmek (to pass), fiilimsiler (verbal nouns) arasındaki -mek/-mak türevleriyle ilişkilidir. Geçilmeye, geçilmek kökünün fiilimsîleşmesiyle elde edilen yapılar arasında yer alır ve çoğu zaman geçilmenin edilgen anlamını vurgular.

Notlar: Geçilmeye, günlük konuşmada sık rastlanan bir form değildir; daha çok dilbilgisel olarak incelenen, belirli bağlamlarda karşılaşılan bir fiilimsidir. Kullanım amacı, “geçilme” eyleminin edilgen anlamını pekiştirmek ya da bu eylemi cümle içinde adlaştırmaktır.