Fémsókat

Fémsókat eru salts sem innihalda málmjónir (kationar) og andjónir. Þau eru víða fyrirferðarmikil í náttúru og efnafræði og mynda oftast þegar málmjónir og andjónir skiptast í efnahvörfum eða þegar málmoxíð leysist upp í sýru eða basísku umhverfi. Algengustu dæmin eru NaCl (natríumklóríð), CuSO4 (koparsúlfat), KNO3 (kalíumnítrat), CaSO4 (kalsíumsólfat) og FeCl3 (járn(III) klóríð).

Eiginleikar og flokkun. Fémsókar eru yfirleitt jónsamband sem leysast í vatni og mynda lausn þar sem málmjónið og andjónin ráða fyrir sig í skilgreindum hlutföllum. Leystanleikinn fer eftir tengslum milli kationa og anjóna, hleðslu mótstöðu og vatnsbindigetu (hidrötum). Flókin, eða samsett (complex) fémsókar, eru til dæmis fínar í lit og notkun í litarefnum og efnarekstri. Hydrötar fémsókar eru algengir, þar sem vötnin myndast við í lagi með kationinum.

Notkun og áhrif. Fémsókar hafa margvíslega þýðingu: sem ráðgefandi efni í efnakerfum og rannsóknarverkefni, í efnaiðnaði, í landbúnaði sem næringar- eða skilaboðsleysur (t.d. mörg járn-, kopar-, og sinkefnasölt sem nýtast sem örvandi næringarefni eða sem bindi efna í vökvakerfum). Í matvælaiðnaði og tólum má finna fémsóka sem vörutöflur eða áfyllingar, og í vatnsmeðhöndlun eru þau notuð sem bindiefni og hreinsiefni.

Öryggi og öryggissjónarmið. Sum fémsókar eru eitrað eða hafa í för með sér skaðleg áhrif ef þau eru misnotuð eða með ofnæmi. Til dæmis sum efnasambönd með tólum málíkur geta verið eitruð, og hönnun aðferða og geymsla þurfa að fara eftir viðeigandi öryggisráðstöfunum og gagnvart hleðslum og mengun. Notkun skal vera með viðeigandi varúðarráðstöfunum og með tilvísun í öryggisupplýsingar.