Frumulíffræði

Frumulíffræði er vísindasvið sem fjallar um frumur, byggingu þeirra, starfsemi og samskipti innan lífvera. Hún rannsakar hvernig frumur afla orku, framleiða prótein og efni, þróast og svara umhverfi sínu. Grunnstoðin er sú hugmynd að fruman sé grunnareining lífs og að allar frumur komi af forverafrumum. Frumulíffræði er tengd við mörg önnur svið, þar á meðal erfðafræði, lífeðlisfræði og líffræði frumna.

Frumur skiptast í tvær megingerðir: þær með kjarna (kjarnafrumur/eukaryótar) og án kjarna (prokaryótar). Prokaryótur hafa engan kjarna og almennt einfaldari byggingu; kjarnafrumur hafa kjarna og marglaga frumulíffæri. Helstu frumulíffæri kjarnfrumna eru frumuhimna, umfrymi, kjarni sem geymir erfðaefni, hvatberar sem framleiða orku, frymisnet, Golgi-kerfið, leysósóm og peroxísóm. Í plöntum eru auk grænukorn sem ljóstilla. Helstu ferlar eru efnaskipti og orkuframleiðsla, próteinmyndun (umritun gena í RNA og þýðing á próteinum), boðleiðir sem stýra starfsemi og flutningur efna innan frumu og milli frumna. Einnig ferlar eins og frumuskipting og frumudauði.

Aðferðir frumulíffræðinnar byggja á tækni til að skoða frumur, þar á meðal ljóssjónauka og sameindalíffræði, frumuvistfræði og rannsóknir í tækjum rannsóknarstofna. Rannsóknir miða að því að skilja byggingu og starfsemi frumna, meðferð sjúkdóma, framleiðslu próteina og þróun nýrrar tækni og lyfja. Frumulíffræði tengist læknisfræði og lífshagfræði og stuðlar að nýrri skilningi á taugakerfi, krabbameini og grunnferlum líffræðinnar.