krabbameini

Krabbamein er samheiti fyrir illkynja æxlisvöxt sem myndast þegar frumnar leitast til stjórnunar og skipulagsfrumna breytist óeðlilega. Slíkar frumur fjölga sér óstjórnlega, mynda æxli og geta dreifst til annarra líffæra (metastasis). Krabbamein getur komið fram í öllum vefjum líkamans og nær sjaldan að lækna sig án meðferðar.

Algengustu tegundirnar eru húðkrabbamein, brjósta- og lungu­krabbamein, ristilskrabbamein og þvagblöðrukrabbamein. Áhættan aukast með aldri og meðferðarsögu, og hún hefur einnig tengsl við erfðafræði, reykingar, geislun, ákveðin efni í umhverfinu, óhollt mataræði og offitu. Sumir áhættuþættir eru breytilegir milli tegunda.

Einkenni eru mismunandi eftir staðsetningu. Algengt er að menn upplifi nýjar breytingar sem vara lengi, sár sem grær ekki, óútskýrð megrun, þreyta, ofnæmislyktir eða nýjar húðbreytingar. Skoðun læknis og sjúkdómsferlar byggjast á staðsetningu, hegðun æxlisins og stigi sjúkdóms.

Greining felur í sér læknismat, myndgreiningu (t.d. röntgen, CT, MRI, PET) og vefjasöfnun til histólogískrar staðfestingar. Meðferð ráðast af tegund, staðsetningu og stigi krabbameins og getur falið í sér skurðaðgerð, geislun, lyfjameðferð (kemó eða nytsamlega meðferðir), sem og nýrri meðferðir eins og immunotherapy og markmiðsstýrðri meðferð.

Forvarnir felast að mestu í lífsstílsráðgjöf, skimunum fyrir tiltekin krabbamein (t.d. brjóst- og ristilkrabbamein) og forvörn að reykingum, auk þess að stuðla að heilbrigðu mataræði og hreyfingu. Horfur ráðast af tegund, staðsetningu og stigi; æxli sem greinst snemma hafa oft betri úrlausnir.