Krabbamein

Krabbamein er samheiti yfir hóp illkynja sjúkdóma sem einkennast af óeðlilegum vexti frumna og getu til að dreifa sér til annarra vefja (meinvörp). Í mörgum tegundum getur krabbamein verið staðbundið en í öðrum dreifist það með blóð- eða vessaumslætti. Krabbamein er ekki einn sjúkdómur heldur fjölbreyttur hópur sjúkdóma með mismunandi einkenni, meðferð og horfur.

Orsök og áhætta: Krabbamein þróast oft þegar erfðafræðilegar breytingar samverkast við umhverfisþætti og lífsstíl. Aldur eykur líkur á mörgum tegundum. Sum krabbamein geta verið arfberin en flest myndast vegna nýrra breytinga í frumum sem þróast með tímanum. Umhverfisþættir sem tengjast krabbameini eru margvíslegir, þar á meðal tóbaksnotkun, áfengi, offita, langvarandi veirusýkingar (HPV, Hepatitis B og C, Helicobacter pylori), geislun og sum starfs- eða umhverfisáreiti.

Einkenni og greining: Einkenni eru breytileg eftir staðsetningu æxlisins. Algeng einkenni eru langvarandi þreyta, ógleði, verkir eða óeðlilegar breytingar í vefjum sem tengjast staðsetningu æxlisins. Til greiningar eru notaðar biopsía til staðfestingar og myndgreiningar (t.d. tölvusneiðmyndanir, segulómun eða PET-CT).

Meðferð: Meðferðaráætlun ræðst af tegund krabbameins, staðsetningu og stigi sjúkdómsins. Algengir meðferðarvalkostir eru skurðmeðferð til að fjarlægja æxlisvíf, geislun, lyfjameðferð (kemó), markviss meðferð (tengd lyf sem vinna gegn tilteknum breytingum í æxlisfrumum) og immunoterápur. Hormónameðferð er einnig notuð við sumum tegundum krabbameins. Sumar meðferðir miða að lindrandi meðferð og bættri lífsgæðalausn. Forvarnir og skimun, þar með talin regluleg skoðun, eru mikilvæg til að auka lífslíkur og draga úr seinkuðum greiningum.