erfðaefni

Erfðaefni er það efni sem geymir, flytur og stýrir starfsemi lífvera. Í nánast öllum lífverum er erfðaefnið DNA, en sumir veirur hafa RNA sem erfðaefni. DNA er tvíþætt helix byggð úr sykru-deoxíríbósa, fosfötum og fjórum basum: adenín (A), týmín (T), cytídin (C) og guanín (G). A tengist T og C tengist G.

RNA er einþáttsameind með sykru ríbósa og basum A, U, C og G; A tengist U og C tengist G. Erfðaefnið geymir upplýsingar sem ákvarða byggingu og starfsemi frumu. Það fer fram tveimur meginferlum: afritun, þar sem DNA er afritað í RNA, og þýðing, þar sem RNA leiðir til próteina. Meginreglan kallast miðlæga erfðaferli (central dogma).

Í eukaryótum er mest erfðaefni í kjarna, en hvatberar og í plöntum grænbólur hafa einnig eigin DNA. Prokaryótar hafa hringlaga DNA í kjarnahólfi og plasmíð. Gen eru raðað á litninga; erfðabreytileiki kemur fram með stökkbreytingum og samruna gena. Notkun erfðaefnis felur í sér greiningu og lækningar, t.d. DNA-sequencing, erfðatækni og CRISPR, sem hafa áhrif á vísindi og samfélagslegar ákvarðanir.