Prokaryótur

Prokaryótur eru lífverur sem hafa enga kjarna og enga membrane-bound líffæri. Erfðaefni þeirra liggur í einum hringlaga litningi innan frumu og sumir hafa plasmíð sem bera aukaverðmæti. Prokaryótur eru tvö ríki í lífverufjölskyldunni: Bakteríur og Archaea. Þeir eru oft einfrumur eða mynda litla samfélög og eru víðar til staðar í mörgum umhverfum, frá jarðvegi og vötnum til öræfa og miðalda hálofta.

Fruma prokaryóta er almennt lítil og umlukin frumuhimnu og vegg sem veitir stuðning og viðnám. Veggur baktería inniheldur peptídóglýkókan, en veggur arkea er oft byggður úr öðru efni. Innri bygging felur í sér cytoplasa og ribósóm sem eru 70S í stærð. Efnaskipti eru fjölbreytt; sumir framleiða lyftir ljósorku (ljóstillífun), aðrir afla orku með efnanotkun eða gerð loftslagsbólna. Þeir fjölga sér aðallega með binary fission og geta vaxið hratt.

Genflutningur milli frumna er mikilvægur þáttur í æxlun og þróun: umbreyting (transformation), veirudreifing (transduction) og samkynning (conjugation) flytja gen milli frumna og auka erfðafræðilega fjölbreytni.

Prokaryótur gegna lykilhlutverkum í lífflæði jarðarinnar: þeir taka þátt í niðurbroti efna, hringrás næringa, loftslagsferlum og mörgum niðursérhæfðum ferlum. Sumir eru sýklar en margir eru nytsamir og eru grundvöllur margra atvinnugreina í tækni og vísindum.