Deformowanie

Deformowanie, w kontekście nauk technicznych i przyrodniczych, oznacza zmianę kształtu, rozmiaru lub konfiguracji ciała pod wpływem sił zewnętrznych, różnic temperatury lub procesów wewnętrznych. W mechanice ciał stałych wyróżnia się deformację sprężystą, która jest odwracalna po zdjęciu obciążenia, oraz plastyczną, która może pozostawiać trwałe odkształcenie. Czasowe i lepko-plastyczne zjawiska, takie jak pełzanie pod stałym obciążeniem, również wpływają na ostateczny kształt materiału.

Deformacje występują w różnych formach, takich jak rozciąganie, ściskanie, poślizg (shear) i skręcanie. Wielkości opisujące odkształcenia obejmują naprężenie, moduł Younga oraz współczynnik Poissona, a także miary odkształcenia (np. ε). W granicach sprężystych stosuje się prawa Hooke’a; w rejonie plastycznym materiał nie powraca do pierwotnych wymiarów. Zjawiska czasowe prowadzące do zmiany kształtu pod stałym obciążeniem to pełzanie, a pod stałym odkształceniem – relaksacja.

W praktyce inżynierskiej deformowanie ma kluczowe znaczenie w obróbce plastycznej (walcowanie, kucie, formowanie), projektowaniu konstrukcji oraz analizie bezpieczeństwa. W matematyce i fizyce deformacja opisuje transformację ciała z pierwotnego stanu do stanu końcowego, często za pomocą tensorów odkształcenia i gradientu odkształcenia. W geologii deformacja dotyczy ruchów skał pod naprężeniem tektonicznym, prowadząc do fałdów i uskoków, a w biologii – do kształtowania i mechanicznego odkształcenia komórek.