Complexeringsreacties

Complexeringsreacties zijn chemische processen waarbij een metaalion een of meer elektronendonorliganden bindt om een coördinatiecomplex te vormen. Vaak verloopt dit volgens een Lewis-zuur–Lewis-base interactie: M^z+ + xL ⇌ ML_x^{z+}, met Kf = [ML_x^{z+}]/([M^z+][L]^x). Complexvorming is meestal reversibel en afhankelijk van pH, ionensterkte en concurrerende liganden.

Liganden kunnen monodentaat, bidentaat of polydentaat zijn. Polydentate liganden leiden tot het chelate-effect, waardoor de stabiliteit van het complex aanzienlijk toeneemt. De geometrie en het coördinatiegetal hangen af van het metaal en de liganden en variëren vaak tussen 4 en 6.

Kinetisch gezien kunnen complexeringsreacties snel of traag verlopen; sommige complexen zijn kinetisch inert, andere juist labiel. Spectroscopisch geven ze vaak kleurveranderingen door ligandveld- of MLCT-overgangen.

Belangrijke toepassingen zijn onder meer complexometrische analyse (zoals EDTA voor metaalionen), scheidingstechnieken, katalyse en geneeskunde (chelaten en behandeling van metaalvergiftiging). In milieukunde en biochemie spelen metaal-ligand-interacties een cruciale rol.

Zie ook: coordinatiechemie, chelaatvorming, EDTA, ligandentheorie.