Önleyici

Önleyici, Türkçe'de önlemek fiilinden türeyen ve bir eylemi veya yaklaşımı tanımlarken kullanılan bir sıfattır. Zarar veya olumsuzlukların oluşmasını engellemeye yönelik, proaktif niteliğe sahip önlemleri ifade eder. Sıfat olarak kullanıldığı gibi “önleyici tedbirler”, “önleyici sağlık hizmetleri” gibi tamlamalarda ismi niteleyen bir ifade olarak da yer alır.

Etimolojik olarak önlemek fiilinin -ici genişlemesiyle türetilmiştir; içinde bulunduğu bağlamda bir öznenin ya da niteliğin önlemeye dönük özelliğini gösterir. “Tedbir”, “hizmet”, “bakım” gibi isimlerle sıkça birleşir. Günlük ve kurumsal dilde “önleyici” karşılığı, “koruyucu” ile bazı bağlamlarda yakın anlam taşısa da, özellikle riskleri önlemeye odaklanan kullanımıyla ayrılır.

Kullanım alanları geniştir: kamu sağlığı, iş güvenliği, çevre koruma, eğitim ve adalet gibi alanlarda “ö­nleyici önlemler” veya “önleyici tedbirler” ifadesiyle yer alır. Örnekler: “Bu program hastalıkların yayılımını önlemek için önleyici tedbirler içerir.” “Önleyici sağlık hizmetleri, bireylerin düzenli taramalarını ve aşılarını kapsar.”

İlgili terimler arasında tedbir, önlem, koruyucu ve risk azaltmaya dönük kavramlar sayılabilir. Kelime, Türkçe’de resmi ve teknik metinlerde sıkça karşımıza çıkan bir kavramdır ve genel olarak ileriyi düşünerek zararları engelleme fikrini yansıtır.