szyjna

Szyjna w anatomii odnosi się do tętnic szyjnych, pary dużych naczyń krwionośnych biegnących wzdłuż szyi. Termin ten najczęściej używany jest w kontekście tętnic szyjnych wspólnych (tętnic szyjnych wspólnych), które odprowadzają krew do głowy i twarzy. W języku polskim „szyjna” pochodzi od sformułowania dotyczącego szyi; w praktyce odnosi się do dwóch tętnic: prawej i lewej tętnicy szyjnej wspólnej.

Działanie i przebieg: prawa tętnica szyjna wspólna powstaje z tchawicy żyłowatej prawej tętniczej (brachiocefalicznej), lewa z łuku aorty. Obie tętnice wznoszą się w przedniej części szyi w pochewce szyjnej, wraz z żyłą szyjną wewnętrzną i nerwem błędnym. Na wysokości chrząstki tarczowatej lub C4–C5 następuje podział na tętnicę szyjną wewnętrzną i zewnętrzną. Tętnica szyjna wewnętrzna biegnie do czaszki i zaopatruje mózg i oka, nie mając gałęzi w tej części szyi. Tętnica szyjna zewnętrzna zaopatruje struktury twarzy i szyi dzięki licznym gałęziom.

Gałęzie: tętnica szyjna zewnętrzna oddaje gałęzie, takie jak t. tarczowa górna, t. językowa, t. twarzowa, t. skroniowa powierzchowna, t. potyliczna, t. uszna tylna, t. szczękowa i inne. Tętnica szyjna wewnętrzna nie posiada gałęzi w odcinku szyjnym i wnika do czaszki, gdzie daje gałęzie końcowe — tętnice środkową i przednią mózgu oraz gałąź oczną.

Znaczenie kliniczne: układ szyjny jest miejscem diagnostyki i leczenia chorób naczyniowych mózgu. Miażdżyca w tętnicach szyjnych może prowadzić do udaru; może także dochodzić do rozdzierania tętnic szyjnych (dissekcja) lub tętniaków. Pomiar przepływu i stenozy często wykonuje się za pomocą ultrasonografii dopplerowskiej, CTA lub MRA. W terapii stosuje się endarterektomię szyjną lub zabiegi obejścia naczynia, a także leczenie zachowawcze w zależności od nasilenia choroby.