stratowulkany

Stratowulkany to typ wulkanów zbudowanych z wielowarstwowej struktury, powstającej w wyniku naprzemiennych erupcji lawy i materiałów piroklastycznych. Powstają najczęściej na granicach płyt tektonicznych, gdzie zachodzi subdukcja, choć mogą się tworzyć także w innych kontekstach geologicznych. Magma w stratowulkanach ma zwykle lepkość od średniej po wysoką (przeważnie andezytowa do rhyolitowej), co sprzyja tworzeniu kopuł i stromych stoków oraz prowadzi do intensywnych, często eksplodujących erupcji.

Charakterystyka stratowulkanów obejmuje warstwowy wygląd, szerokie, strome zbocza i cykliczny przebieg aktywności: okresy wypływu lawy oraz gwałtowne erupcje pyłu wulkanicznego i pumy. Erupcje mogą być mieszane, łącząc fazy effuzji z chmurami pyłowymi, a ich skutkiem bywają chmury popiołu, lawy, tzw. lahary i osuwiska. Ta dynamika tworzy charakterystyczne kopuły na szczycie i pola tufowe u podstawy.

Stratowulkany stanowią znaczące źródło zagrożeń dla pobliskich społeczności i infrastruktur, a pył wulkaniczny wpływa na zdrowie, transport i funkcjonowanie lotnisk. Nadzór sejsmiczny, monitorowanie emisji gazów i deformacji gruntu pomagają w prognozowaniu erupcji i ograniczaniu szkód.

Do najważniejszych przykładów stratowulkanów należą Vesuvius we Włoszech, Fuji w Japonii, Mount St. Helens w USA, Merapi w Indonezji, Cotopaxi w Ekwadorze oraz Pinatubo na Filipinach.