wulkanów

Wulkany to struktury geologiczne powstające w miejscach, gdzie magma gromadzi się w komorach magmowych i może gwałtownie przemieszczać ku powierzchni. Podczas erupcji wyrzucają magmę, popiół, pumę i gazy; mogą również wydobywać lawę, która spływa po stokach. Wulkany występują najczęściej na granicach płyt tektonicznych oraz w miejscach zwanych hotspotami.

Najważniejsze typy to wulkany tarczowe, stożkowe i gruzowe. Wulkany tarczowe mają szerokie, łagodnie nachylone kopce i wytwarzają długotrwałe wypływy lawy o niskiej lepkości. Wulkany stożkowe tworzą wysokie, strome kopce i są często związane z gwałtownymi erupcjami wyrzucającymi popiół, pumę i gazy. Wulkany gruzowe (cinder cones) powstają z napływów drobnych fragmentów wulkanicznego materiału i budują niskie, stożkowate wzniesienia.

Erupcje mają różny charakter: effuzyjny, gdy lawa wypływa i tworzy pola lawowe, oraz eksplozjny, kiedy wyrzucane są popiół i pumy oraz towarzyszą nim gazy i chmury pyłu. Czasem występują erupcje hydrotermalne, wywołane kontaktem wody z gorącą magmą.

Zagrożenia i monitoring: najważniejsze to pył wulkaniczny, chmury popiołu, gwałtowne wybuchy, lawa, a czasem tsunami wywołane przez osuwiska lub podwodne erupcje. Wulkany są systematycznie monitorowane przez sieci sejsmiczne, geodezyjne i chemiczne oraz obserwacje satelitarne; ostrzeżenia publikowane są przez międzynarodowe i narodowe agencje.

Przykłady obejmują Wezuwiusz, Etna, Krakatau, Merapi i Mauna Loa. Występują masowo na obszarach Pacyficznego Pierścienia Ognia, wpływając na krajobraz, klimat i lokalne społeczności.