wulkany

Wulkany to geologiczne struktury powstające, gdy magma z wnętrza Ziemi wznosi się ku powierzchni i gromadzi w komorach magmowych, prowadząc do erupcji. W wyniku tej działalności budują się stożki lub inne formy terenu wokół wylotu. Większość wulkanów znajduje się na granicach płytek tektonicznych lub nad punktami gorącymi.

Istnieją różne typy wulkanów. Wulkany tarczowe mają łagodnie nachylone stoki i długie, ciągłe wylewy lawy bazaltowej. Wulkany stratowulkaniczne (stratowulkany) mają stromą sylwetkę i warstwowy budulec z naprzemiennych napływów lawy i materiałów piroklastycznych. Stożki popiołowe to mniejsze, ostre kopce zbudowane z żużla i popiołów. Kaldery powstają po zapadnięciu dużej części krateru po erupcji.

Aktywność wulkaniczna jest zróżnicowana: aktywne, uśpione i wygasłe. Erupcje mogą być effuiczne (wylewy lawy) lub eksplozjne (chmury popiołu, pumeks). Zagrożenia obejmują przepływy lawy, chmury popiołu, przepływy pyroklastyczne, lahares oraz toksyczne gazy. Monitorowanie obejmuje sejsmografię, pomiary deformacji gruntu, emisję gazów i obserwacje satelitarne.

Najwięcej wulkanów znajduje się wzdłuż Pacyficznego Pierścienia Ognia oraz w strefach śródziemnomorskich i azjatyckich. Do najznanych należą Etna i Stromboli we Włoszech, Kilauea i Mauna Loa na Hawajach, Merapi w Indonezji oraz Popocatépetl w Meksyku. Erupcje, zwłaszcza duże, mogą mieć globalny wpływ na klimat i zdrowie publiczne, a także wpływać na ruch lotniczy.