pyroklastyczne

Pyroklastyczne to termin z volcanologii odnoszący się do materiałów i zjawisk powstałych podczas gwałtownych erupcji eksplozji wulkanicznej. Pochodzenie słowa wiąże się z greckimi przedrostkami pyro – ogień i klastos – fragment. W praktyce obejmuje zarówno fragmenty wyrzucone z wulkanu, jak i procesy, które temu towarzyszą, takie jak chmury tefr i przepływy gazu z częścią stałą.

Materiały pyroklastyczne dzielą się według wielkości na popiół wulkaniczny (<2 mm), lapilli (2–64 mm) oraz bomby i bloki (>64 mm). Mogą one być także różnie szkliwione i zawierać szkło wulkaniczne. Do typowych składników należą szklisty materia, fragmenty litologiczne i kryształy; łączą się w warstwy tefra, które osiadają po erupcji.

Najważniejsze zjawiska pyroklastyczne to opad pyroklastyczny, czyli osadzanie pyłu i fragmentów z chmury wulkanicznej, oraz przepływy pyroklastyczne i zjawisko surge — gęste, gorące strumienie gazu i cząstek przemieszczające się tuż nad powierzchnią. Z tych procesów powstają ignimbryty i inne depozyty, które tworzą charakterystyczne warstwy w rejonie wulkanu.

Znaczenie naukowe i praktyczne materiałów pyroklastycznych jest duże: umożliwiają rekonstrukcję erupcji, datowanie zdarzeń za pomocą tefrachronologii oraz ocenę zagrożeń dla ludzi i infrastruktury, a także badania wpływu erupcji na klimat i środowisko.