skrzela

Skrzela (liczba mnoga skrzela, pojedyncza skrzele) to narząd oddechowy występujący u wielu organizmów wodnych, umożliwiający wymianę gazową między wodą a krwią. Występują przede wszystkim u ryb, a także u niektórych płazów w larwalnym stadium i u niektórych bezkręgowców wodnych oraz skorupiaków i mięczaków.

U ryb skrzela znajdują się w jamie skrzelowej i składają się z łuków skrzelowych, na których rozmieszczone są liczne listki skrzelowe (lamelle) i filamenty skrzelowe. Woda napływa do jamy skrzelowej, przepływa przez listki skrzelowe, a krew przepływa przeciwnie do przepływu wody, co zwiększa efektywność wymiany gazowej (mechanizm przeciwprądowy). W wielu ryb ghr gęstość i układ listków skrzelowych regulują dopasowanie do natlenienia wody. W bony rybach skrzela często są chronione przez operulum, które zamyka otwory skrzelowe po zakończeniu wdechu.

Występowanie skrzeli jest zróżnicowane: u niektórych salamanderów i innych płazów w dorosłym stadium występują zewnętrzne skrzela, widoczne jako gałązkowate wyrostki. U wielu bezkręgowców wodnych i skorupiaków skrzela znajdują się wewnątrz specjalnych jam ciała lub na zewnętrznych powierzchniach odnóży, pełniąc funkcję oddechową i, w niektórych grupach, dodatkowo filtracyjną.

Znaczenie ekologiczne i ochronne skrzeli jest duże. Są wrażliwe na zanieczyszczenia wód, temperaturę i natlenienie, dlatego ich stan jest często wskaźnikiem zdrowia środowiska wodnego. W akwarystyce utrzymanie zdrowych skrzeli jest kluczowe dla przetrwania ryb i bezkręgowców wodnych.