shpejtësia

Shpejtësia është një magnitudë fizike që përshkruan sa shpejt ndryshon vendndodhja e një trupi me kohën. Në përdorimin shkencor, shpejtësia shpesh përcaktohet pa drejtim, pra është magnitudë (scalar), ndërsa drejtimi i lëvizjes përshkruhet nga vektori i shpejtësisë. Shpejtësia mesatare është raporti i largësisë së përshkuar ndaj kohës së kaluar, kurse shpejtësia momentale është shpejtësia në një moment të caktuar.

Shpejtësia lidh një koncepte të ndryshëm: në fizik, ajo mund të ndahët nga shpejtësia vektoriale që përfshin drejtimin. Kur shpejtësia ndryshon në kohë, trupi ka shpejtim (acceleracion). Nëse vetëm drejtimi ndryshon dhe magnitudina mbetet konstante, përsëri ka ndryshim në lëvizje për shkak të shpejtimit të drejtuar.

Në njësi, shpejtësia përdoret gjerësisht në metra për sekondë (m/s) në sistemin SI, dhe shpesh konvertohet në kilometra për orë (km/h) për nevoja praktike në trafikun rrugor; 1 m/s ≈ 3.6 km/h. Shpejtësia mund të matur me mënyra të ndryshme, për shembull me radar, nga kapja e kohës dhe distancës me gjurmues të tjera, ose nga sisteme GPS.

Në relativitet, asnjë trup me masë nuk mund të arrijë shpejtësinë e dritës në vakum; shpejtësia e dritës është kufiri universal, c. Përdorimi i termit shpejtësia në mënyrë të përgjegjshme përfshin dallimet mes magnitudës dhe drejtimit të lëvizjes.