shpejtimit

Shpejtimi është një vlerë fizike që përshkruan ndryshimin në shpejtësinë e një trupi brenda një kohe të caktuar. Në mekanikë, shpejtimi shpesh është një vektor, domethënë ka drejtim dhe madhësi; drejtimi tregon drejtimin e rritjes ose uljes së shpejtësisë, ndërsa madhësia tregon ritmin e ndryshimit. Shpejtimi është themelor për të kuptuar lëvizjen në hapësirë dhe në kohë.

Në formulim matematik, shpejtimi a është dv/dt; një ndryshim i vogël i shpejtësisë Δv gjatë një periudhe Δt korrespondon me a ≈ Δv/Δt. Për një shpejtim konstant, shpejtësia dhe pozicioni i trupit evolucionojnë sipas ligandave v = v0 + a t dhe s = s0 + v0 t + 1/2 a t^2. Njësia SI e shpejtimit është metra për sekondë katrore (m/s^2).

Roli i shpejtimit shtrihet edhe në forca dhe dinamika. Sipas ligjit të dytë të Newtonit, F = m a, ku massa e trupit përcakton mënyrën se si forca ndryshon shpejtimin. Shpejtimi i përgjithshëm rezulton nga përzierja e forcave neto në një sistem, duke zhvilluar ngadalësime, fryrje ose ndryshime drejtimi.

Në përdorim të përditshëm dhe inxhinieri, shpejtimi i vlefshëm përkeqëson ose përmirëson performancën: nga ngasja e makinës dhe avionit, tek kontekstet sportive dhe studiues të dinamíkës së trupave në gravitet. Origjina e termit vjen nga fjalësh un shkruar: shpejt—i shpejtë dhe sufiksi -im për të formuar një proces.