sensytyzacji

Sensytyzacja to termin opisujący zwiększoną reakcję organizmu lub układu biologicznego na bodziec po wcześniejszym narażeniu. Używany jest w różnych dziedzinach naukowych, m.in. w immunologii, neurobiologii, farmakologii i psychologii, gdzie oznacza odmienne procesy prowadzące do nadmiernej reaktywności.

W immunologii sensytyzacja odnosi się do wytworzenia nadwrażliwości na alergen, najczęściej przez produkcję swoistych przeciwciał (np. IgE) i utworzenie pamięci immunologicznej. W neurobiologii i badaniach bólu termin opisuje wzrost odpowiedzi neuronalnej na powtarzające się bodźce, co może prowadzić do przewlekłego bólu centralnego (centralna sensytyzacja). W farmakologii sensytyzacja (potencjalnie odwrotna do tolerancji) oznacza zwiększoną odpowiedź na lek po jego wcześniejszym podaniu.

Mechanizmy obejmują zmiany w ekspresji receptorów, modulację synaptyczną, wtórne procesy zapalne i adaptacje molekularne. Diagnoza zależy od kontekstu: w alergologii stosuje się testy skórne i oznaczanie IgE, w badaniach bólu – testy czucia i obrazowanie funkcjonalne.

Znaczenie kliniczne obejmuje leczenie alergii (odczulanie), diagnostykę i terapię przewlekłego bólu, a także strategie w uzależnieniach. Zapobieganie i leczenie sensytyzacji zależy od przyczyny i obejmuje unikanie czynników wywołujących, farmakoterapię oraz terapie behawioralne.