retinoidów

Retinoidy to grupa związków pochodnych witaminy A, obejmująca naturalne metabolity oraz syntetyczne analogi. Działają poprzez wiązanie z receptorami jądrowymi RAR i RXR, co modyfikuje ekspresję genów zaangażowanych w proliferację, różnicowanie i keratynizację komórek skóry oraz innych tkanek.

Podział obejmuje naturalne retinoidy (retinol, retinaldehyd, kwas all-trans-retinowy) oraz syntetyczne (adapalene, tazaroten, isotretinoin, acitretin, alitretinoin). W dermatologii najczęściej stosuje się retinoidy miejscowe, takie jak tretinoina (kwas all-trans-retinowy), adapalene i tazaroten, oraz retinoidy systemowe, zwłaszcza isotretinoin.

Zastosowania obejmują przede wszystkim leczenie trądziku pospolitego (topikalne tretinoina, adapalene, tazaroten) oraz fotostarzenie i utratę jędrności skóry. W hematologii all-trans retinoic acid (ATRA) jest używany w terapii ostrej białaczki promielocytowej, jako lek differentiujący komórki.

Mechanizm działania polega na regulacji różnicowania keratynocytów, normalizacji rogowacenia, zmniejszaniu nadmiaru sebum i działaniu przeciwzapalnym. Dzięki temu retinoidy pomagają w redukcji zmian trądzikowych i poprawie struktury skóry.

Skutki uboczne to najczęściej podrażnienie skóry, zaczerwienienie, suchość i złuszczanie. Mogą wystąpić zwiększona wrażliwość na światło oraz wysuszenie błon śluzowych. Stosowanie retinoidów w ciąży jest przeciwwskazane, zwłaszcza isotretinoin, ze względów teratogennych. Leczenie zwykle rozpoczyna się od niskich stężeń i stopniowo je zwiększa.